روابط عمومی شرکت ایدکو (توزیع‌کننده‌ی محصولات کسپرسکی در ایران)؛ مسیر پیشرفت اسمارت‌فون‌ها عالی بوده است: نمایشگر بهتر، حافظه بهتر، دوربین بهتر، عمر باتری بیشتر. در نتیجه، وقتی صحبت از اعلام محصولات می‌شود دیگر شاید نسبت به قبل کمتر هیجان‌زده شویم. اما در سال 2022 اپل، هوآوی و موتورولا از قابلیتی جدید و غیر منتظره پرده برداشتند: ارسال متن با ماهواره. این فقط به معنای اینستاگرام‌بازی وقتی روی قله اورست یا وسط اقیانوس آرام هستیم نیست؛ شما اکنون می‌توانید با این قابلیت دست‌کم بدون وای‌فای یا فورجی درخواست کمک کنید یا لوکیشن خود را گزارش دهید.
ساز و کار
گوشی‌های ماهواره‌ای سه دهه هست که وجود دارند اما هنوز هم قیمتشان زیاد است، استفاده از آنها راحت نیست و تا حد زیادی هم سنگین هستند. نوآوری سال‌های اخیر ارتباط‌گیری ماهواره‌ای روی گوشی‌های معولی است اما همیشه این مسئله به ماهواره‌های جدید نیاز داشت. قبل‌تر، گوشی‌های ماهواره‌ای با استفاده از تعداد کمی ماهواره‌های مدار بالای زمین کار می‌کردند اما در طول 5 تا 7 سال گذشته ایفاکنندگان کلیدی –شرکتهای Iridium و Globalstar- ماهواره‌های مدار پایین زمین (LEO[1]) لانچ کرده‌اند که در ارتفاع بین 500 تا 800 کیلومتری کار می‌کنند.
پرهیاهوترین پروژه از این جنس می‌تواند استارلینک ایلان ماسک باشد. با این وجود، استارلینک گرچه از فناوری مشابه استفاده می‌کند اما هدفش اینترنت پرسرعت است و از این رو کاربر باید در ترمینالی خاص آن را خریداری کند. اما اواخر دسامبر 2022 اولین ماهواره Starlink Gen2 لانچ شد که همچنین ارتباط‌گیری برای اسمارت‌فون‌های غیرماهواره‌ای نیز ارائه می‌داد. ماهواره‌ها با گوشی در پنهای نسبتاً کم فرکانس L (بین 1.5 تا 2 گیگاهرتز) ارتباط برقرار می‌کنند. ماهواره‌های GPS و GLONASS که حدود 20 هزار کیلومتر بالای زمین می‌چرخند نیز در همان دامنه فرکانس عمل می‌کنند. مزایای این دامنه سطوح پایین هم کاهش سیگنال (با دور شدن فاصله) است و هم تداخلات آب و هوایی. به لطف این ویژگی، ماهواره می‌تواند فرستنده ضعیف گوشی را «شنود» کند. عیب اصلی آن نیز نرخ پایین انتقال داده است. از این روست که همه خدمات ماهواره‌محوری که ازشان می‌گوییم امروزه اساسً به فرمت SMS متکی‌اند: 140 کاراکتر به ازای هر پیام.
برای پشتیبانی از ارتباط ماهواره‌ای به سه چیز از سمت گوشی نیاز است: پشتیبانی مودم برای پروتکل رادیوی شبکه ماهواره‌ای، آنتن اصلاح‌شده و نرم‌افزاری ویژه. سخت‌ترین این الزامات، مورد اول است چون چنین مودمی نه تنها باید در وهله اول تولید شده باشد که همچنین باید با اپراتور ماهواره هماهنگ شود. جای تعجبی هم ندارد که رهبر این پک شرکت Qualcomm باشد. این شرکت نه تنها بر بازار چیپ‌ست موبایل سیطره انداخته است که همچنین تقریباً 30 سالی می‌شود که در سیستم‌های ماهواره‌ای تخصص دارد (بعد از اینکه مشترکاً در سال 1994 شبکه Globalstar را پایه‌ریزی کرد).
از این رو، لانچ اول مخابرات ماهواره‌ای تلفن که در مقیاس بالا بود توسط کوالکوم و البته با تکیه بر حمایت مالی اپل کلید خورد. اپل هزینه داد تا این قابلیت در تراشه‌های جدید آیفونی پیاده‌سازی شود و از همه قابل‌توجه‌تر اینکه اپل 450 میلیون دلار آمریکا را خرج سرمایه‌گذاری در توسعه‌ی شبکه Globalstar، ماهواره‌هایش و ایستگاه‌های زمینی‌اش کرد. اپل اولین شرکتی بود که وارد این بازار شد اما قطعاً مونوپولیست نخواهد بود. در عین حال، کوالکوم نیز این ویژگی را در تراشه مدرن اسنپ دراگون X70 خود که بخشی از پلت‌فرم موبایل نسل 2 پرچم‌دار اسنپ دراگون 8 است سوار کرد. سرویس ماهواره اسنپ دراگون با همکاری شبکه Iridium معرفی شد پس در نیمه دوم سال 2023 می‌توان انتظار اسمارت‌فون‌هایی گران را داشت که قادرند از طریق ماهواره پیام‌های متنی رد و بدل کنند.
سایر ایفاکنندگان نیز در سراسر دنیا پراکنده‌اند: هوآوری قصد دارد سرویس مشابهی را با استفاده از سیستم ماهواره‌ای نویگیشین BeiDou چین در اسمارت‌فون‌های خود تعبیه کند (هر چند هنوز جزئیاتی در خصوص زمان‌بندی یا پوشش‌دهی آن ارائه نشده است)؛ موتورولا در حال همکاری با Skylo (Inmarsat) –ارائه‌دهنده ماهواره- است و استارلینک فوق‌الذکر هم با تی‌موبایل –اپراتور آمریکایی- برای بکارگیری این سرویس روی باندهای 1.9 گیگاهرتزی دارای مجوز توافق کرده است. برای دستگاه‌های نسل 5 آینده، توانایی ارتباط‌گیری از طریق ایستگاه‌های پایه ماهواره به جای ایستگاه‌های زمینی از قبل استانداردیزه شده است. اما دستگاه‌های واقعی که چنین قابلیتی را دارند زودتر از 2024 در بازار عرضه نخواهند شد.
کیفیت و پوشش‌دهی
این فناوری البته که محدودیت‌های خودش را نیز دارد که هر کسی گوشی را بسازد با آنها مواجه خواهد شد. اول اینکه قطعاً در مقایسه با ارتباط سلولی کندتر و کمتر قابل‌اعتماد است. در نتیجه گوشی فقط اگر کانکشن دیگری موجود نباشد این گزینه ماهواره‌ای را ارائه می‌کند. همچنین محدودیت‌ها هم بسیار خواهد بود تا شبکه اورلود نشود: متنی 140 کاراکتری بدون مولتی‌مدیا- برای مثال در مواقع اورژانسی. اپل این را به وضوح توضیح می‌دهد: ابتدا گوشی لوکیشن دقیق را تعیین می‌کند و برای موقعیت جزئیات بیشتری می‌خواهد. سپس اطلاعات جمع‌آوری‌شده را ادغام کرده و به عنوان یک پکت ارسال می‌کند. دوم، لینک ماهواره فقط در فضاهای باز کار می‌کند. هیچ ارتباطی در جنگل‌های انبوه، محل‌های متراکم شهری یا تنگه‌های سنگی وجود ندارد. سوم اینکه ارسال متن به آسانی مدلی که قبلاً بدان عادت کرده بودید نیست: بایست گوشی را روبروی خود نگه دارید، به مسیر درست برگردید، دستورالعمل‌های روی نمایشگر را دنبال کرده و بعد بین 10 تا 60 ثانیه صبر کنید تا صدها بایت ارسال و دریافت شود.
چهارم اینکه بسته به ارائه‌دهنده ماهواره، سرویس ممکن است در برخی مناطق موجود نباشد. این شاید بزرگترین ایراد حال حاضر باشد- نبود بازاری پیشرفته برای ارتباطات یا رومینگ ماهواره. بدین‌ترتیب، هم Globalstar هم Apple در آمریکا، کانادای جنوبی و برخی کشورهای اروپای غربی قابلیت Emergency SOS را پیشنهاد می‌دهند. ماهواره‌ها به طورکلی در ارتفاعات بالا (بالاتر از خط موازی 62) که حتی آلاسکا و کانادای شمالی را هم بعنوان مثال از دسترس خارج می‌سازد کار نمی‌کنند. اما وضعیت Iridium شاید بهتر باشد: ماهواره‌های آن هم در استوا و هم در دو قطب کار می‌کنند. تنها ایراد، نبود ترمینال‌های اندرویدی سازگار از سوی شرکای کوالکومی است. برخی برج‌های ماهواره‌ای شکاف‌هایی در پوشش‌دهی خود دارند پس بعضی مکان‌ها بیست و چهارساعته کار نمی‌کنند. این به سرویس‌های اپل و کوالکوم ربطی ندارد اما برخی رقبا شاید در لحظه حساس پیام «لطفاً نیم ساعت دیگر امتحان کنید» را برایتان نمایش دهند!
قیمت
هیچکس در مورد اینکه این سرویس باید چه قیمتی داشته باشد ایده‌ای ندارد. واضحاً بازار انبوه نخواهد بود زیرا بیشتر افراد داخل محل‌های پوشش‌دهی‌شده توسط شبکه سلولی زندگی می‌کنند. اینکه هزینه اضافی برای ارتباطات اضطراری چقدر خواهد بود و در چه قالبی، بازار در سال های آینده آزمایش و تعیین خواهد کرد. اپل آن را به عنوان سرویسی رایگان ارائه می‌دهد اما فقط به مدت دو سال بعد از خرید آیفونی جدید. اینکه هزینه عضویت بعد از آن به چه صورت خواهد بود هنوز توسط این شرکت اعلام نشده است. اما کاربرد آن متواضعانه خواهد بود، زیرا اپل این ویژگی را صرفاً به عنوان یک کانال ارتباطی اضطراری قرار می‌دهد. تنها چیزی که در حال حاضر می‌دانیم (دست‌کم تا زمان نگارش این مقاله) این است که موتورولا قصد دارد برای 30 پیام 5 دلار آمریکا دریافت کند. اما اینها می‌توانند هر پیامی باشند - نه فقط پیام‌های اضطراری.
امنیت
متن شاید ناامن‌ترین فرمت ارتباطی باشد. پس اینجا به معضل حریم خصوصی می‌رسیم. آیا حریم خصوصی متن‌های ماهواره‌ای حفظ می‌شود؟ اپل می‌گوید پیام‌هایش رمزنگاری‌شده‌اند و همین باعث می‌شود نشود آنها را جعل کرد یا وقتی از آیفونی به ماهواره ارسال می‌شود رهگیری‌شان کرد. با این حال از آنجایی که این به وضعیت اضطراری مربوط می‌شود، اپل فوراً اطلاعات را به مرکز پاسخ‌دهی که نزدیک‌ترین فاصله را با کاربر دارد (تیم نجات، آتش‌نشانی و غیره) فوروارد می‌کند؛ جایی که دیگر اطلاعات بر طبق رویه‌های مرکز نه رمزنگاری‌شده‌اند و نه پردازش‌شده. همین برای سرویس Snapdragon Satellite نیز که به زیرساخت Garmin inReach وابسته است صادق است: خود انتقال داده رمزنگاری می‌شود اما اپراتورها سپس متن را رمزگشایی می‌کنند.
هنگام ارسال پیامک به دوستان، و نه خدمات اضطراری، روی رمزگذاری پایان به پایان حساب نکنید - همه مشخصات فقط به رمزگذاری در حین حمل و نقل اشاره می‌کنند. خبر خوب این است که جایگزینی آدرس فرستنده یا جایگزینی متن پیام را منتفی می‌کند. تا به امروز، هیچ سرویس مبتنی بر تلفن‌های هوشمند معمولی این گزینه را تبلیغ نکرده است - فقط ارسال مکان بر اساس درخواست. اما با توجه به اینکه باید اسمارت‌فون خود را بیرون بکشید و در جستجوی ماهواره بچرخید، حداقل در حال حاضر نیازی به نگرانی در مورد ارسال مکان مخفیانه نیست. اما ارزشش را دارد که پیشرفت این فناوری را دنبال کنید.
[1] low-Earth-orbit
منبع: کسپرسکی آنلاین (ایدکو)
کسپرسکی اسم یکی از بزرگترین شرکتهای امنیتی و سازنده آنتی ویروس است که برخی از کاربران اشتباهاً این شرکت و محصولات آنتی ویروس آن را با عناوینی نظیر کسپرسکای،کاسپرسکی، کسپراسکای، کسپراسکای، و یا کاسپراسکای نیز می‌شناسد. همچنین لازم به ذکر است مدیرعامل این شرکت نیز یوجین کسپرسکی نام دارد.
