روابط عمومی شرکت ایدکو (توزیع‌کننده‌ی محصولات کسپرسکی در ایران)؛ همکاران ما اخیراً برخی تصورات غلط را در حوزه امنیت کامپیوتر بررسی کرده‌اند و در این فهرست نمی‌توان شناخته‌شده‌ترین ابزار امنیتی را از قلم انداخت: کاکتوس. آنطور که پیداست بیش از یک سوم پاسخ‌دهندگان در این تحقیق (37 درصد) باور دارند کاکتوس می‌تواند جلوی امواج را بگیرد. خیلی وسوسه‌انگیز است که این ایده را افسانه تلقی کنیم اما بالاخره پشت هر افسانه‌ای حقیقتی نفهته است. در این مورد خاص، اگر به سلامتی خود اهمیت می‌دهید باید بگویم مقاله‌ی آموزنده‌ای خدمتتان ارائه‌ داده‌ایم. با ما همراه بمانید.

از ماورایِ جَو تا نمایشگر کامپیوتر

هنوز مشخص نیست چه زمانی خواص محافظتی کاکتوس مطرح شد. برخی منابع اشاره دارند که ناسا در این مورد تحقیق کرده اما لینکی در این مورد وجود ندارد. با این حال حتماً که ناسا در مورد اثر تشعشعات کیهانی روی گیاهان -زمانی- تحقیق کرده است. افزون بر این، محققین فضا به شدت به تأثیر پرتوهای یونیزه کننده (اشعه ایکس و پرتو گاما) –یکی از خطرات اصلی سلامتی در فضا- علاقه دارند. و خوب اگر کاکتوس در چنین آزمایشی نتایج خوبی از خود به جای بگذارد جای تعجب نیست – از اینها گذشته کاکتوس‌ها در بیابان هم جان سالم به در می‌برند؛ جایی که خورشید پرتوهای فرابنفشش را از هر طرف روانه زمین می‌کند (این پرتوها طول موجی مشابه با اشعه ایکس دارند). اما به کار بردن این مشاهدات در مورد تابش مضر نمایشگر کامپیوتر، سه سوال را در ذهن ایجاد می‌کند:

1.      آیا نمایشگرهای کامپیوتر اشعه یون‌ساز[1] تولید می‌کنند؟
2.      آیا نمایشگرهای کامپیوتر پرتوهای مضر دیگر نیز تولید می‌کنند؟
3.      آیا کاکتوس جلوی اینها را می‌گیرد؟

اولین سوال را با کمک تشعشع‌سنج می‌شود براحتی پاسخ داد. نه، مانیتورهای مدرن از خود چنین تابش‌های یون‌سازی (مانند اشعه ایکس) که از تابش طبیعی پس‌زمینه فراتر می‌رود ساطع نمی‌کنند. با این حال، همه دستگاه‌های برقی منبع تابش الکترومغناطیسی دیگری در فرکانس‌های پایین‌تر هستند. و چون واژه تابش برای خیلی‌ها بار منفی دارد عده‌ای گیج می‌شوند. شاید برای همین باشد که تیم تحقیق فضای ناسا به لوازم برقی خانگی و میدان‌های الکترومغناطیسی که تولید می‌کنند توجه خاصی نشان داده است. بسیارخوب، بیایید نگاهی دقیق‌تر بیاندازیم برا این اشعه غیر ایکس (نگران نباشید، این کار خطری ندارد).

اثر کاکتوس روی تابش مانیتور اولین بار در سال 2018 توسط محققین دو دانشگاه در ترکیه تحقیق شد. آن‌ها کاکتوس‌هایی را با سایز و نوع مختلف و مانیتورهای کامپیوتر مختلف جمع‌آوری کردند: هم مدل لوله اشعه کاتدی قدیمی (CRT) و نسخه مدرن‌تر یعنی نمایشگرهای کریستال مایع (دسکتاپ و لپ‌تاپ) که به آن‌ها ال‌سی‌دی می‌گویند. لوکیشن کاکتوس‌ها هم مورد آزمایش قرار گرفت: هم جلوی مانیتور گذاشته شدند هم پشت آن‌ها.

دانشمندان ترک شدت میدان مغناطیسی مانیتور را هم با و هم بدون کاکتوس اندازه‌گیری کردند و در همه موارد گیاهان هیچ تأثیری نداشتند. کاکتوس ها تشعشعات الکترومغناطیسی نمایشگرها را نمی‌خورند. این اولین افسانه‌ای است که مچش گرفته شد.

چه میدان‌های الکترومغناطیسی مضر هستند؟

سخت‌ترین سوال باقی می‌ماند: تابش الکترومغناطیس چه ضرری دارد؟ این سوال در تحقیقات تیم ترک و محققین کشورهای دیگر لحاظ شده است. میدان‌های قوی الکترومغناطیسی به حتم مضر هستند: مشخصاً خطر تومورهای سرطانی را افزایش می‌دهند. در نتیجه، هم توصیه‌های کلی WHO و هم استانداردهای ایمنی باجزئیات‌تر وجود دارند که حداکثر قدرت مجاز EMF (میدا‌ن‌های الکترومغناطیسی) را مشخص می‌کنند. خبر خوب اینکه مانیتورهای مدرن ال‌سی‌دی و لپ‌تاپ EMFهای خطرناک تولید نمی‌کنند. خبر بد اینکه بسیاری از دستگاه‌های برقی خانگی اغلب EMFهای مضری را از خود ساطع می‌کنند. CRTهای قدیمی یکی از مجرمان هستند اما این فهرست، بلندبالاست. شما می‌توانید با استفاده از دستگاهی که قدرت میدان الکتریکی را (بر حسب ولت در هر متر) و چگالی/شدت شار مغناطیسی (بر حسب میکروتسلا) اندازه می‌گیرد خانه یا دفتر کار خود را تحلیل کنید. گرچه جالب است بدانید استانداردهای ایمنی برای کشورهای مختلف می‌تواند تفاوت‌های فاحشی داشته باشد.

در بسیاری از کشورهای اروپایی حداکثر شدت مجاز میدان الکتریکی متناوب با فرکانس 50/60 هرتز (فرکانس AC در سوکت) در مناطق مسکونی 5000 ولت بر متر و حداکثر شدت میدان مغناطیسی 100 میکروتسلا است. با این حال در برخی کشورها محدودیت‌ها سختگیرانه‌تر است (یعنی پایین‌تر است): برای مثال در چین (4000 ولت بر متر)، ژاپن (3000 ولت بر متر)، جمهوری چک و کرواسی (2000 ولت بر متر) و لهستان (1000 ولت بر متر). اما قوی‌ترین استانداردها در روسیه است: در ساختمان‌های مسکونی میدان مغناطیسی نباید از 500 ولت بر متر تجاوز کند و القای مغناطیسی 5 میکروتسلا است. این مربوط به تشعشعی است که توسط جریان از پریزهای ما و همچنین لوازم خانگی با استفاده از این جریان تولید می‌شود. اما بسیاری از دستگاه‌های مدرن، انتشار فرکانس رادیویی را تولید می‌کنند که حتی «پرانرژی‌تر» هستند. یعنی به دلیل فرکانس بالاتر انرژی بیشتری را به بافت زنده منتقل می کنند. بنابراین، استانداردهای ایمنی برای آنها بسیار سختگیرانه تر است. برای مثال در بیشتر کشورهای اروپایی برای تابش با فرکانس 900 مگاهرتز (که دستگاه‌های مدرن موبایل در آن شدت کار می‌کنند) شدت میدان الکترومغناطیس 41 ولت بر متر و القای مغناطیسی چنین ساطع‌گرهایی نباید از 0.14 میکروتسلا تجاوز کند.

بیایید بررسی کنیم کدام ارزش‌ها در یک آپارتمان مدرن یافت می‌شود. با اندازه‌گیری سوکت با شارژر اسمارت‌فون متوجه می‌شویم شدت میدان الکترومغناطیس 1296 ولت بر متر است و القای مغناطیسی آن 14.6 میکروتسلا است. اگر از روس‌ها، لهستانی‌ها یا اسلوونیایی‌ها بپرسید می‌گویند این اصلاً سلامت نیست. و شارژر وایرلس اسمارت‌فون گرچه ابعادش کوچک است اما میدان قوی‌تری را تولید می‌کند: 1919 ولت بر متر و 16 میکروتسلا.

حتی میدان‌های الکترومغناطیسی قوی‌تری را می‌توان در نزدیکی اجاق‌های الکتریکی (مخصوصاً اجاق‌های القایی)، یخچال‌ها، اجاق‌های مایکروویو و روترهای Wi-Fi یافت.

چطور میدان‌های مضر را مدیریت کنیم؟

عرف‌های فوق‌الذکر متقن نیستند خصوصاً چون کشور به کشور فرق دارند- نه تنها از لحاظ محدودیت‌های تجویزشده که همچنین از لحاظ پارامترهای انتخابی برای اندازه‌گیری. برای مثال برخی استانداردهای ایمنی نه تنها شدت تابش الکترومغناطیس را ارزیابی می‌کنند که همچنین ماکسیمم زمانی را که فرد می‌توان در معرض آن بدون اثرات مخرب قرار گیرد نیز مورد ارزیابی قرار می‌دهد. پس برای تحلیل مورد خاص شما بهتر است از یک کارشناس مشورت بگیرید. ما بسادگی برای محافظت شما در برابر EMFهای مضر توصیه‌هایی چند ارائه داده‌ایم. دو توصیه بیشتر جنبه فنی دارد و آن‌ یکی بیشتر جنبه‌ی انسانی. اولین متود فنی، اسکرینینگ است؛ یعنی نصب ساختارهای ویژه مش فلزی بین کاربر و دستگاه برقی قوی. این متود اغلب در صنایع به کار می‌رود و به ندرت در زندگی روزمره می‌شود از آن استفاده کرد. متود دوم بیشتر برا جنبه خانگی مناسب است: تضمین اینکه دستگاه‌های برقی بدرستی الکتریسیته اضافی را از دستگاه‌های شما تخلیه می‌کنند. بهتر از از یک کارشناس برق بخواهید این کار را برایتان انجام دهد تا اینکه بخواهید خودتان دست به کار شوید! و حتی برق‌کار با تجربه هم شاید اگر طراحی ساختمان شما طوریست که اتصال به زمین برایش تعبیه نشده نتواند کاری کند.

اما متود سوم دفاعی را می‌توانید همیشه خودتان به کار ببرید. نام آن «قانون مربع معکوس» است و می‌گوید شدت EMF با فاصله از منبع تابش به سرعت کاهش پیدا می‌کند (به طور دقیق، به صورت معکوس متناسب با مربع فاصله از منبع). از این رو اگر فاصله 1.5 تا 2 متری با تقریباً هر دستگاه خانگی حفظ شود، تابش ضعیف بوده و مضر نخواهد بود. به بیانی دیگر، شب‌ها موقع خواب این طور نباشد که سرتان درست نزدیک سوکتی باشد که شارژرهای موبایل به آن است یا میزتان پشت به پشت روتر وای‌فای‌تان نباشد. همین حفظ فاصله خیلی کمک‌کننده است؛ درست مثل زمان‌های که بچه بودیم و بهمان می‌گفتن به وسایل برقی دست نزنیم و از آن‌ها دور بمانیم. و برای رعایت این قانون حتی می‌توانید محدوده مربوطه را علامت‌گذاری کنید. برای مثال آن را با کلی کاکتوس محاصره کنید. و اگر فردی از روی مهربانی به شما گفت این گیاهان جلوی تشعشعات را نمی‌گیرند قانون مربع معکوس را برایشان توضیح دهید. آن‌ها جلوی تابش را نمی‌گیرند اما به فرد کمک می‌کنند تا به تابش نزدیک نشود!

حالا واقعاً کاکتوس جلوی تشعشعات مضر را می‌گیرد؟

ساختگی. این مطالعه نشان داد کاکتوس‌ها هیچ اثری روی تابش الکترومغناطیسی ندارند. اما هنوز می‌توانند برای محاصره کردن لوازم برقی که EMF تولید می‌کنند استفاده شوند و یاد فرد بیاندازند که نباید بدان‌ها نزدیک شود.

[1]  ionizing radiation

منبع: کسپرسکی آنلاین (ایدکو)

کسپرسکی اسم یکی از بزرگترین شرکتهای امنیتی و سازنده آنتی ویروس است که برخی از کاربران اشتباهاً این شرکت و محصولات آنتی ویروس آن را با عناوینی نظیر کسپرسکای،کاسپرسکی، کسپراسکای، کسپراسکای، و یا کاسپراسکای نیز می‌شناسد. همچنین لازم به ذکر است مدیرعامل این شرکت نیز یوجین کسپرسکی نام دارد.