روابط عمومی شرکت ایدکو (توزیع‌کننده‌ی محصولات کسپرسکی در ایران)؛ واژه‌ی «دیپ‌وب[1]» چه چیزی را در ذهن شما تداعی می‌کند؟ جایی برای هکرهای خداگونه که در آن انسان‌های معمولی می‌ترسند از ده فرسخی آنجا رد شوند؟ یا یک شررورخانه است؟ اگر چنین تصاویری در ذهنتان دارید در کمال غافلگیری باید خدمتتان عرض کنیم شما هر روز از دیپ‌وب استفاده می‌کنید! از آنجایی که لغت دیپ‌وب را می‌شود براحتی با واژگان مشابهی چون دارک‌وب[2] و دارک‌نت[3] اشتباه گرفت (جالب است بدانید که فیلمی مستند با عنوان Deep Web در واقع در مورد دارک‌وب بود!) قصد داریم در این مطلب به تفاوت میان «دارک‌نت»، «دارک‌وب»، «دیپ‌وب» و «سرفیس‌وب» بپردازیم. با ما همراه بمانید.

دیپ‌وب و سرفیس‌وب

بگذاید با تصویرسازی کمی از انتزاع موضوع بکاهیم. تصور کنید اینترنت یک شهر بزرگ است که مانند هر کلان‌شهری در خود کلی فضای عمومی دارد که همگان می‌توانند از آن استفاده کنند (مانند خیابان، بلوار، پارک و غیره که روی نقشه‌هایی چون MapQuest یا Google Maps می‌توان پیدایشان کرد). این فضاهای عمومی در اینترنت همان سرفیس‌وب هستند. سرفیس‌وب‌ها به صفحات وبی، اپلیکیشن‌های وبی و سایر المان‌های آنلاین که کارشان جست‌وجوی بات است گفته می‌شود. سرفیس‌وب‌ها ممکن است دارای داکیومنت، فایل‌های مدیا و غیره باشند. هر کسی با استفاده از یک موتور جست‌وجو می‌تواند آن‌ها را پیدا کرده و بدون پرداخت هیچ پولی آن‌ها را دیده، رجیستر کرده یا نرم‌افزار خاصی را نصب نماید.

علاوه بر مناطق عمومی، شهرها همچنین مناطق اختصاصی هم دارند که برای دسترسی پیدا کردن باید کارت عبور، بلیت یا دعوت‌نامه داشته باشید. اینها عبارتند از منازل مسکونی، مراکز تجاری، باشگاه‌های خصوصی، سینماها و غیره. معمولاً، هیچ نقشه‌‌ای که به طور عمومی در دسترس باشد از آنچه در داخل این اماکن اتفاق می‌افتد چیزی به شما نشان نخواهد داد. وب هم همینطور است؛ در محیط وب کلی فضاهای خصوصی وجود دارد که گوگل، بینگ و غیره داخلشان را سرک نمی‌کشند. به چنین فضاهایی در وب، دیپ‌وپ می‌گویند. دیپ‌وب‌ها در وهله اول شامل تمامی صفحات اینترنتی می‌شوند که ابزارهای معمول نمی‌توانند آن‌ها را باز کرده یا سرچ کنند- همینطور نقشه‌نگارهای بات[4] هم نمی‌توانند آن‌ها را فهرست‌بندی کنند. اگر سایتی شما را به وارد کردن یک CAPTCHA برای دسترسی ملزم کرد، پس یک باتِ جستجو نخواهد توانست اطلاعات چندانی از محتواهای آن کسب کند- از اینها گذشته تنها نکته‌ی CAPTCHA از بین بردن بات‌هاست. اگر مقاله‌ای تنها با عضویت دریافت کردن قابل‌دسترسی باشد، بات نمی‌تواند آن را باز کرده و آن را فهرست‌بندی نماید زیر بات‌ها برای پرداخت هزینه‌ها هیچ اکانت یا پولی ندارند. مطالعه‌ی یک داکیومنت به پسورد نیاز دارد؟ باری دیگر می‌گوییم: بات هیچ شانسی در این خصوص ندارد؛ بات پسورد را نمی‌شناسد. اگر چیزی پیدا نشد –حتی اگر بتواند باز هم شود- باز به دیپ‌وب متعلق است.

برای مثال اگر برای پنهان کردن پروفایل خود از چشمان موتورهای جستجو تنظیمات فیسبوک خود را دستکاری می‌کنید پس حتی اگر یک بات جستجو هم به آن دسترسی پیدا کند باز هم مجبور خواهد بود آن را نادیده بگیرد. همچنین هیچ موتور جستجویی نمی‌تواند محتوایی را پردازش کند که صفحه وبی تولیدش کرده است (فقط وقتی این امکان وجود دارد که صفحه باز باشد و این به کسی که بازش می‌کند بستگی دارد). برای مثال به منظور دیدن آفرهای شخصی‌سازی‌شده می‌بایست کاربری باشید با یک سری عادات دیجیتالی مشخص. در نهایت اینکه دیپ‌وب همچنین به همه محتواهایی اشاره دارد که هیچ لینکی از آن‌ها از سرفیس‌وب وجود دارد.

یک سرچ‌بات نمی‌داند چنین محتوایی وجود دارد؛ این ابزار با دنبال کردن لینک‌ها از صفحاتی که قبلاً فهرست‌بندی شده‌اند صفحات جدید را پیدا می‌کند. درست مانند فناوری گوگل استریت ویو[5] که نمی‌تواند وارد فضاهای خصوصی شود، بات‌های جست‌وجو هم نمی‌توانند از محتواهای لینک‌نشده عبور کنند. همانطور که مستحضر هستید، حجم زیادی از دیپ‌وب را صفحات وبی و داکیومنت‌های مفید و بی‌ضرر تشکیل می‌دهد که بیشتر ما ازشان استفاده می‌کنیم. اما ماجرا به همینجا ختم نمی‌شود!

دارک‌وب و دارک‌نت‌ها

نه تنها شهروندان صادق و شریف که همچنین افرادی که دوست دارند فعالیت‌های نه چندان قانونی‌شان را پنهان کنند خواهان حریم‌خصوصیِ شهر و اینترنت هستند. در جهان فیزیکی، ما تصورمان بر این است که تجارت‌های کثیف فقط در محله‌های فقیرنشین و پاتوق‌های جنایتکاران رخ می‌دهد؛ مکان‌هایی که کمتر در آنجا تردد می‌شود و همچنین نقشه‌های عمومی هم قادر به نشان دادن موقعیت آن‌ها نیستند. آدرس‌ها و چم و خم مسیر رسیدن به چنین محل‌هایی تنها دست عده‌ای معدود است؛ هرچند بسیاری از وجود چنین محل‌هایی مطلعند اما اطلاعات دقیقی ندارند. این تا حدی مصداق دارک‌نت‌هاست: دارک‌نت‌ها شبکه‌هایی با دسترسی محدود هستند که عمدتاً برای فعالیت‌های مورددار استفاده می‌شوند. گره هر کدام از دارک نت‌ها (سرورها، کامپیوترها و روترها) نه تنها توسط موتورهای جست‌وجو که همچنین توسط بیشتر مرورگرها نیز (به دلیل استفاده آن‌ها از پروتکل‌های غیراستاندارد برای انتقال داده) قابل‌رؤیت هستند. نه لینک مستقیم و نه پسورد، باعث ورود یک کاربر معمولی نخواهد شد.

به طور کلی، دارک‌نت‌ها دارک‌وب را می‌سازند- در حقیقت دارک‌نت‌ها مأوای شخصیت‌های سیاه مانند قاچاقچیان مواد مخدر و اسلحه، زورگیران و فروشندگان داده‌های سرقتی هستند. بسیاری از افراد می‌دانند دارک‌وب وجود دارد اما کمتر افرادی پیدا می‌شود که بدانند چطور باید وارد آن شد. البته که هکرها و مجرمان سایبری تنها افرادی نیستند که به حریم خصوصی و اصطلاحاً «قایمکی‌ها» نیاز دارند. مخالفان، فعالان آزادی بیان، افشاگرانی که به خبرنگاران تحقیقاتی کمک می‌کنند و بسیاری از مردم از دارک‌وب برای دور زدن چالش‌ها و تعامل ناشناس در فضای آنلاین استفاده می‌کنند. برخی از افراد برای مصون ماندن از جمع‌آوری دادن آنلاین بدان پناه می‌برند. برای چنین منظوری ابزارهای امن و مقرون به صرفه وجود دارد اما برخی ترجیح می‌دهند رویکردی رادیکال‌تر اتخاذ کنند.

همه طیفی از امنیت اینترنتی

هیچ اشکالی ندارد اگر قرار است داده‌ای در اعماق نت دفن و از چشم کسانی که قرار نیست از آن خبردار باشند پنهان شود. اگر بعنوان مثال مکاتبات سازمانی قرار بود از شاخص سرچ سر در آورد، عاقبت خوشی در انتظارش نبود. پس بهتر است میزان عمق دفن داده را مورد نظارت و کنترل قرار داد- داده‌هایی چون اکانت‌ها و داکیومنت‌هایی که فقط خودتان بدان‌ها دسترسی دارید.

•         همیشه از پسوردهای قوی و منحصر به فرد استفاده کنید. چنانچه اکانت‌های زیادی دارید و نمی‌توانید همه‌شان را به خطر بسپارید از یک پسورد منیجر استفاده کنید. این ابزار به شما کمک می‌کند تا همه رمزعبورهای خود را مدیریت نمایید.
•         همیشه پیش از وارد کردن اطلاعات محرمانه خود در فضای آنلاین به اعتبار آن فضا فکر کنید. برای مثال اگر یو‌آرال غلط املایی داشته باشد یا شبیه به یک مشت حروف یا اعداد بی‌سر و ته باشد، نمی‌شود به آن صفحه اطمنیان کرد.
•         تنها به کسانی که واقعاً به داکیومنت‌های محرمانه نیاز دارند دسترسی دهید.
•         از دارک‌وب پرهیز کنید مگر آنکه براحتی بتوانید فرق بین یک تالار گفت‌وگو مخصوص فعالان حقوق بشر و انجمن هکرها را تشخیص دهید.
•         از راهکار امنیتی قابل اطمینانی استفاده کنید که هر زمان وارد دنیای آنلاین می‌شوید از شما محافظت کند.

[1] deep web یا همان وب عمیق

[2] dark webیا همان وب تاریک

[3] Darknet یا همان نت تاریک

[4] bot-cartographers

[5] Google Street View

منبع: کسپرسکی آنلاین (ایدکو)

کسپرسکی اسم یکی از بزرگترین شرکتهای امنیتی و سازنده آنتی ویروس است که برخی از کاربران اشتباهاً این شرکت و محصولات آنتی ویروس آن را با عناوینی نظیر کسپرسکای،کاسپرسکی، کسپراسکای، کسپراسکای، و یا کاسپراسکای نیز می‌شناسد. همچنین لازم به ذکر است مدیرعامل این شرکت نیز یوجین کسپرسکی نام دارد.