روابط عمومی شرکت ایدکو (توزیع‌کننده‌ی محصولات کسپرسکی در ایران)؛ ده سال پیش، افرادی که وبکم خود را با نوار می‌پوشانند و دوربینش را کور می‌کردند، وسواسی و عجیب و غریب تلقی می‌شدند. اما امروز بسیاری از مدل‌های لپ‌تاپ شاتر درون‌سازه‌ای برای حفظ حریم خصوصی دارند که به شما اجازه می‌دهد با یک سوایپ ساده وبکم را بپوشانید. کاربردی است اما اگر میکروفون هنوز روشن باشد مزیت کلی این قابلیت زیر سوال می‌رود. آیا هنوز ارزش دارد وبکم را در سال 2024 بپوشانیم یا چنین حرکتی مثل حرکت ده سال پیش است؟ با ما همراه باشید تا در این مقاله به این سوال بپردازیم که آیا می‌شود از طریق وبکم دست به تعقیب زد؟ آیا این عمل حقیقت دارد و شدنی است و یا زائیده‌ی ذهن است؟
جاسوس‌های فرصت‌طلب و از خدا خواسته
تا به حال اسم جاسوس‌افزار به گوشتان خورده؟ چیزی است که ما به آن تروجان می‌گوییم؛ تروجانی که برای جاسوسی و تعقیب طراحی شده. و درست مانند ده سال پیش بسیاری از اعضای این خانواده هنوز دارند با وبکم و میکروفون جاسوسیِ قربانیان را می‌کنند. آن زمان اما بدافزارها بیشتر به گرفتن اسکرین‌شات‌های وب‌کمی محدود بودند اما امروز جدا از این کار، می‌توانند پسوردها را نیز از کلیپ‌بورد سرقت کرده، ضربات روی کیبورد را رهگیری نموده و از راه دور دستگاه شما را کنترل کنند و البته با راهکارهای امنیتی موش و گربه بازی درآورند (البته از دست راهکارهای کسپرسکی نمی‌توانند فرار کنند). نمونه‌اش تروجان SambaSpy که این اواخر توسط محققین ما کشف شد. انگیزه مهاجمین در مورد بخش تعقیب می‌تواند متفاوت باشد. برخی فقط فضول هستند و عده‌ای ممکن است بخواهند نظارت تجاری علیه یک مدیر اجرایی داشته اشند و عده‌ای هم شاید بخواهند چنین قابلیتی را روی بدافزاری بیاندازند به امید اینکه چیز جالبی از آن بیرون بیاید. ردیابی می‌تواند اشکال مختلفی به خود بگیرد و ما بارها در بلاگ خود به انواع آن پرداختیم. اما چطور باید از خود در برابر آنها محافظت کرد؟ متودهای محافظتی بسیاری وجود دارد اما همه را می‌توان به دو دسته‌بندی تقسیم کرد: فیزیکی و نرم‌افزاری. برای آن‌هایی که بدون محافظت مطمئن هستند، پوشاندن وبکم، خاموش کردن میکروفون و بررسی مجوزهایی که به برنامه‌های تازه نصب‌شده داده می‌شود کار بی معنی‌ای است.
چطور به صورت دوره‌ای در مقابل نظارت میکروفون و وبکم از خود محافظت کنیم؟
متودهای محافظت فیزیکی در عین حال هم کارامدند و هم باعث دردسر. باید چه کرد؟
خرید دستگاهی بدون میکروفون یا وبکم
فکرش را بکنید: مهاجمین نخواهند توانست دست به جاسوسی و استراق سمع بزنند حتی اگر یک جورهایی بدافزار را تا داخل دستگاه شما نیز رسانده باشند. اما سخت می‌شود این روزها چنین دستگاه‌هایی را پیدا کرد. و در بیشتر موارد یا از رده خارجند و یا عملکرد بسیار پایینی دارند. با این همه برخی شرکت‌ها دارند با برداشتن دوربین‌ها اسمارت‌فون‌های بازار را دستکاری می‌کنند: اصلاً آیفون بدون دوربین چه شکلی خواهد بود؟ چنین دستگاه‌هایی در بخش دولتی و آژانس‌های نظامی، نهادهایی که دسترسی محدود دارند و حتی افرادی که به شدت مذهبی‌اند بسیار مورد تقاضا هستند.
غیرفعال کردن وبکم و میکروفون
صاحبان کامپیوترهای دسکتاپی، نت‌تاپ‌ها و مدل‌های لپ‌تاپ بدون وبکم و میکروفون درون‌سازه‌ای که بالاتر اشاره کردیم می‌توانند از آکساسوارهای سیمی خارجی استفاده کنند. مطمئن‌ترین گزینه در صورت عدم استفاده، دیسکانکت کردنشان با سوئیچ فیزیکی یا کشیدنشان از سوکت است. اما خطر تنبلی وجود دارد: برخی کاربران فقط تا چند بار زحمت انجام این کار را می‌دهند که خوب اینجا رت‌ها و جانوران موذی دیگر ممکن است سر و کله‌شان پیدا شود! افزون بر این، کلی راهنمای آنلاین در مورد نحوه غیرفعالسازی فیزیکی وبکم لپ‌تاپ یا میکروفون توسط خودتان وجود دارد. همه دستگاه‌ها هم این رویه را بدون درد و خونریزی انجام نمی دهند: برای مثال مک‌بوک‌های مدرن از دوربین بعنوان حسگر استفاده می‌کنند و اگر دوربین غیرفعال شود حالت سیف‌مود شروع می‌شود. و تازه وقتی غیرفعالسازی شروع شود راه برگشتی نیست.
انتخاب دستگاهی به شدت خصوصی
برخی شرکت‌ها مانند Purism با سوئیچ‌های سخت‌افزاری که به شما اجازه می دهند به طور فیزیکی دوربین، میکروفون، وای‌فای یا بلوتوث را خاموش کنید لپ‌تاپ درست می‌کنند اما آنها گران هستند و کاربران متقاضی هم اغلب در مورد قابلیت‌های موجود مأیوس می‌شوند.
پوشاندن وبکم
گزینه خوب و رایجی است اما تضمین نمی‌دهد. مطمئناً نظارت ویدیویی را کور می‌کند اما صدای میکروفون هنوز می‌تواند به طور احتمالی استراق سمع شوند و بر علیه شما استفاده گردد. پوشاندن میکروفون؟ لپ‌تاپ‌های مدرن اغلب برای ارتقای کیفیت صدا چندین میکروفون دارند و پوشاندن همه‌شان کار سختی است. در برخی مدل‌ها اما میکروفون‌های درون سازه‌ای وقتی به میکروفون اکسترنال وصل می‌شوند غیرفعال می‌شوند. . لایف‌هک برای آنها وصل کردن یک ساختگی به جک میکروفون (یا جک جهانی برای میکروفون و هدفون) است. لپ تاپ شما فکر می کند که یک میکروفون خارجی متصل است و تمام میکروفون های داخلی آن را خاموش می کند.
محافظت نرم‌افزاری در برابر ردیابی
در بیشتر موارد، حفاظت از نرم‌افزار راحت‌تر از فیزیکی است - اما همیشه به آن اندازه نیست.
غیرفعال کردن وبکم و میکروفون درون‌سازه‌ای در BIOS/UEFI
در بسیاری از لپ‌تاپ‌های سازگار با رایانه شخصی - به‌ویژه مدل‌های تجاری - می‌توانید هنگام راه‌اندازی به تنظیمات BIOS/UEFI بروید (اگر به نظرتان سخت است، روش بعدی را امتحان کنید)، خطوط دوربین مجتمع، دوربین، وبکم، CMOS را در آنجا پیدا کنید. دوربین، میکروفون یا موارد مشابه و حالت غیر فعال را انتخاب کنید. این یک راه خوب برای محدود کردن جاسوسی مبتنی بر لپ‌تاپ است، اما یک نکته وجود دارد: در صورت نیاز به تماس ویدیویی با کسی، باید دوباره راه‌اندازی و همه چیز را لغو کنید.
غیرفعال کردن دستگاه‌ها در تنظیمات سیستم‌عامل
در رایانه شخصی ویندوزی، باید این کار را در Device Manager انجام دهید. در منوی Start، به Device Manager بروید، در آنجا Cameras یا Audio inputs and outputs را پیدا کنید، روی دستگاه مورد نیاز خود کلیک راست کرده و Disable device را انتخاب کنید. در صورت لزوم، می‌توانید بعداً به راحتی آن را دوباره روشن کنید. این بسیار سریع‌تر از راه‌اندازی مجدد کامپیوتر در هر بار و گشتن در BIOS است – اما تضمین اینکه یک تروجان نتواند همان کار را انجام دهد و دوربین را دوباره روشن کند، کجاست؟
مجوزهای کنترل
دارندگان دستگاه‌های اندروید می‌توانند اطلاعات مربوط به مجوزهای خطرناک و ویژه را در بخش مجوزها در Kaspersky for Android مشاهده کنند: همه عملکردها → برنامه‌های من → مجوزها. به این ترتیب، تنها برنامه‌های مجاز توسط شما به دوربین و میکروفون دسترسی خواهند داشت.
دستگاه های iOS عملکرد مشابهی را ارائه می دهند. برای بررسی مجوزها، تنظیمات را باز کنید و به Privacy & Security بروید. در منوی باز شده، مانند اندروید، می‌توانید مجوزهای برنامه را مشاهده کنید.
کاربران نسخه‌های ویندوزی Kaspersky Standard، Kaspersky Plus و Kaspersky Premium می‌توانند از دستگاه‌های خود در برابر ردیابی وبکم و میکروفون با Webcam و Mic Control محافظت کنند، که به شما امکان می‌دهند تنظیمات دسترسی خود را پیکربندی کنید: نماد چرخ دنده در پایین پنجره اصلی → حریم خصوصی تنظیمات → تنظیمات کنترل وب کم و میکروفون. در آنجا می توانید از Kaspersky بخواهید:
- وقتی برنامه‌ای از دوربین یا میکروفون استفاده می‌کند به شما اطلاع می دهد.
- دسترسی همه برنامه‌ها را بدون استثنا ممنوع کنید.
- فقط به برنامه های قابل اعتماد اجازه دهید به وب کم و میکروفون متصل شوند.
دارندگان مک نیز این امکان را دارند که وبکم را با Kaspersky Standard، Kaspersky Plus و Kaspersky Premium مسدود کنند: Home → Block Webcam. برنامه ما به طور کامل دسترسی به کتابخانه های سیستم مورد استفاده توسط وبکم را مسدود می کند، بنابراین هیچ برنامه ای نمی‌تواند به آن دسترسی داشته باشد.
از خود محافظت کنید
محافظت فیزیکی یا نرم‌افزاری- انتخاب با شماست اما توصیه ما ترکیبی از این دو است. برای مثال یک شاتر وبکم بخرید و برای غیرفعال کردن میکروفون، راهکار کسپرسکی را نصب کنید. نکته اصلی این است که دستگاه شما خواه اسمارت‌فون باشد خواه لپ تاپ یا دسکتاپ باید به درستی مورد محافظت قرار گیرد.
کسپرسکی آنلاین (ایدکو)
کسپرسکی اسم یکی از بزرگترین شرکتهای امنیتی و سازنده آنتی ویروس است که برخی از کاربران اشتباهاً این شرکت و محصولات آنتی ویروس آن را با عناوینی نظیر کسپرسکای،کاسپرسکی، کسپراسکای، کسپراسکای، و یا کاسپراسکای نیز می‌شناسد. همچنین لازم به ذکر است مدیرعامل این شرکت نیز یوجین کسپرسکی نام دارد.
