روابط عمومی شرکت ایدکو (توزیع کننده محصولات کسپرسکی در ایران)؛  محض تنوع هم که شده امروز نمی‌خواهیم از امنیت اطلاعات با شما بگوییم. در عوض، در این مقاله دوست داریم به تحلیل‌ داده‌های صنعتی در شرکت ChelPipe[1] بپردازیم. می‌پرسید چرا انقدر ناگهانی؟ خوب راستش خیلی هم یک‌دفعه‌ای نبوده... در واقع این هم زمینه کاربردی دیگری از نوآوری‌های ماست که عنوانش را «داده‌های قابل‌اعتماد صنعتی» گذاشته‌ایم. در ادامه با ما همراه شوید تا همه‌چیز را در خصوص فعالیت جدید کسپرسکی و ChelPipe و کمک گرفتن از سیستم عامل انحصاری‌مان به نام KasperskyOS مفصلاً شرح دهیم. 

داده‌های خام صنعتی

سازمان‌های بزرگ از هزاران توفال، توربین، کوره و سایر دستگاه‌ها استفاده می‌کنند. هر یک از این دستگاه‌ها مجهز به حسگرهایی هستند که کارشان نظارت بر ثانیه به ثانیه‌ی فرآیندهاست. تا به حال شده به این فکر کنید که تجهیزات صنعتی چقدر از خود داده تولید می‌کنند؟ متخصصین ما به جواب این سوال رسیدند: آن‌ها به ازای هر سیستم خودکار کنترل فرآیند (APCS) 1500 منبع سیگنال پیدا کردند. برای شرکت‌های غول‌آسا (برای مثال شرکت‌هایی که کارشان مدیریت شبکه‌های سراسری لوله‌های انتقال نفت است) این رقم می‌تواند از یک میلیون نیز تجاوز کند. افزون بر این هر حسگر متوسط یا هدایتگر می‌تواند هر ثانیه بین 10 هزار تا 15 هزار اندازه‌گیری انجام دهد. آیا می‌دانید برای چنین امری چه میزان داده مورد استفاده قرار می‌گیرد؟ البته بستگی به میزان حساسیت ابزار مورد نظر دارد اما به طور متوسط، سازمان‌ها بیش از 10 تا 15 درصد اطلاعاتی را که جمع‌آوری می‌کنند برای سیستم اسکادا (SCADA[2]) ارسال نمی‌کنند. همین برای ارزیابی عملکرد سیستم کفایت کرده و هیچکس نمی‌خواهد اسکادا را اورلود کند! از اینها گذشته، هر سیگنال نظر به میزان داده‌ها حدود 80 بایت فضا اشغال می‌کند. از این رو، یک APCS متوسط، حدوداً می‌تواند 100 گیگابایت داده صنعتی در هر دقیقه تولید کند (و در روزهای خوب شاید حدود یک دهم آن را به کار گیرد؛ که نود درصد بقیه هدر می‌رود). و این درست در عصر کلان‌داده رخ می‌دهد؛ عصری که دانشمندانِ داده جانشان را هم برای یک بایت بیشتر می‌دهند!

چطور می‌شود از داده‌های حسگرهای صنعتی استفاده‌ی بهتری کرد؟

به طور کلی، حسگرهای صنعتی برای کنترل فرآیند، پیشگیری حوادث و غیره داده‌ها را به سامانه‌ی اسکادا انتقال می‌دهند. در دهه‌های اخیر، چنین داده‌هایی همچنین توجه سیستم‌های برنامه‌ریزی منابع سازمانی (ERP) و سایر مکانیزم‌های تحلیل داده را نیز به خود جلب کرده است. با این حال، آن‌ها این داده‌ها را از حسگرها جمع‌ نمی‌کنند بلکه معمولاً این کار را از سیستم اسکادا برمی‌دارند. به بیانی دیگر، آن‌ها تنها 10 درصد کل اطلاعات تولیدشده را می‌گیرند. می‌توانید تصور کنید اگر این سیستم‌ها به کل داده‌ها دسترسی داشته باشند چه میزان کارامدتر می‌شوند؟

کسپرسکی و ChelPipe کجای این داستان هستند؟

ما پیشتر در مورد KasperskyOS–سیستم عامل امن خود- صحبت کرده‌ایم؛ این سیستم عامل مخصوص فناوری اینترنت اشیاء، سیستم‌های جاگذاری‌شده[3] و سایر برنامه‌ها با کاربرد خاص است. همچنین کمابیش به انجمن تولید علمیِ کمکی خود تحت عنوان APROTECH[4] پرداخته‌ایم؛ کار این انجمن ساخت دروازه‌ی  IIoT[5] بر پایه‌ی سیستم‌ عامل خودمان است. پس به طور مشترک این دروازه را ساختیم و این را هم بگوییم که فقط یکی نیست؛ ما در واقع داریم روی بیش از دو دروازه کار می‌کنیم. در طول فرآیند پیاده‌سازی اولین دستگاه، متخصصین APROTECH کاربردی عالی (اگر نخواهیم بگوییم استاندارد) برای سیستم ما کشف کردند. در سال 2019، آن‌ها وقتی داشتند سناریوهای کاربرد دروازه را مورد بررسی قرار می‌دادند شروع کردند به پیشنهاد دادن آن به مشتریان بالقوه (جهت امتحان کردن پیش از عرضه). یکی از این چشم‌اندازها ChelPipe بود. طبعاً ابتدا با تیم امنیت اطلاعات حرف زدیم اما پیش از اینکه خبردار بشویم مهندسی نیز خود را در پروسه دخیل کردند. آن‌ها نیز (آنطور که حدس زده می‌شد)  به این دستگاه علاقه پیدا کردند. از اینها گذشته، اصلاً چرا داریم چنین دستگاهی را می‌سازیم؟ راستش هدف اصلی، جمع‌آوری ریز اطلاعات از حسگرهای اینترنت اشیاء صنعتی و ارسالش به کانالی امن برای پردازش بیشتر بود. معماریِ دستگاه، میزان تغییر داده‌های خام صنعتی یا دستکاری کردنِ سیستم «پردازش بیشتر» و نیز کنترل پیدا کردن بر کل تجهیزات صنعتی را کاهش می‌دهد. مهندسین ChelPipe بیشتر به ایده‌ی دریافتِ در لحظه‌ی داده‌ها علاقه نشان دادند. آن‌ها با چنین دسترسی می‌توانند کلی مشکلات کلیدی را حل کنند- بعنوان مثال مشخص کنند کدام عوامل تحت شرایطی مساوی در شاخص‌های پردازش تغییر ایجاد می‌کنند. آن‌ها با تجهیز شدن به چنین اطلاعاتی می‌توانند در لحظه به صورت اجرایی تصمیمات عملیاتی بگیرند.

مهندسین برای اجرای آزمایشی، تعدادی پارامتر مهم برای نظارت انتخاب کردند و متخصصین APROTECH نیز برای جمع‌آوری تله‌متری از این تجهیزات و انتقال آن به پلت‌فرم  Siemens MindSphere دروازه مبتنی بر  KasperskyOS را پیکربندی کردند. علاقه  ChelPipe به این دروازه زیاد اما به نتایج پردازش داده‌های قابل‌اعتماد صنعتی بسی زیادتر است؛ بنابراین مهندسین با همکاری متخصصین دو شرکت Siemens و Sinimex سرویس دیجیتال end-to-end را برای جمع‌آوری، انباشت و تجسم‌سازی داده‌ها ساختند.

شکل دادن بیشتر به این ایده

با این حال، پردازش داده‌های خام صنعتی برای مهندسی شرکت‌ها اول ماجراست! در طول فرآیند پیاده‌سازی، گنجایش انتقال چنین داده‌هایی از طریق کانالی امن و پردازش آن همچنین نظر تحلیلگران کسب و کار را نیز به خود جلب کرده است؛ افرادی که می‌توانند از این داده‌ها –بعنوان مثال- برای محاسبه‌ی بازدهی هر واحدِ تجهیزاتی استفاده کنند. این دامنه فعالیتِ مهندسین نیست، بلکه دامنه فعالیت مدیر عامل‌هاست. اگر بخواهیم کلی صحبت کنیم، توانایی در جمع‌آوری تمام و کمال داده‌های خام صنعتی شاید بزودی فرآیند پیش‌بینی‌ها و ساخت مدل‌ها را نه تنها در بخش مهندسی که همچنین در حوزه کسب و کار دستخوش تغییر کند. در حاصل حاضر دروازه ما همچنان در مرحله آزمایشی قرار دارد و هنوز به بازار عرضه نشده است. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این راهکار به وبسایت APROTECH مراجعه فرمایید.

[1] Chelyabinsk Pipe Rolling Plant

[2] سامانه سرپرستی و گردآوری داده: یک سیستم کنترلی است که از رایانه‌ها، ارتباط داده شبکه‌ای و رابط‌ کاربری گرافیکی استفاده می‌کند تا فرآیندهای نظارتی را مدیریت کند، اما برای ارتباط برقرار کردن با ماشین‌آلات از دیگر وسایل جانبی از قبیل پی‌ال‌سی یا کنترل‌کننده‌های پی‌آی‌دی گسسته استفاده می کند.

[3] embedded systems

[4] Adaptive Production Technology

[5]اینترنت اشیاء صنعتی

منبع: کسپرسکی آنلاین (ایدکو)

کسپرسکی اسم یکی از بزرگترین شرکتهای امنیتی و سازنده آنتی ویروس است که برخی از کاربران اشتباهاً این شرکت و محصولات آنتی ویروس آن را با عناوینی نظیر کسپرسکای،کاسپرسکی، کسپراسکای، کسپراسکای، و یا کاسپراسکای نیز می‌شناسد. همچنین لازم به ذکر است مدیرعامل این شرکت نیز یوجین کسپرسکی نام دارد.