روابط عمومی شرکت ایدکو (توزیع‌کننده‌ی محصولات کسپرسکی در ایران)؛ در طول دو سال پاندمی، میلیون‌ها نفر استفاده از ابزارهای مشارکتی ریموت را یاد گرفتند. اگر قبلاً کاربران اطلاعات کمی در مورد امنیت داشتند اکنون دیگر توجه ویژه‌ای به این حوزه دارند. علاقه به امنیت نرم‌افزارهای کنفرانس بسیار زیاد شده است. حتی محققین سه دانشگاه در آمریکا در این خصوص مقاله‌ای را نیز منتشر کردند. سوالی که در این مقاله پرسیده شده بود این بود که آیا دکمه بیصدای میکروفون‌ها در ابزارهای محبوب واقعاً همان کارکردی را دارند که ادعا می‌کنند؟ نتایج مختلف بود اما بی‌شک همه‌شان نشان دادند زمانش رسیده نگرش خود را در مورد حریم خصوصی در طول تماس‌های کاری‌مان عوض کنیم. با ما همراه بمانید.
سر و کله‌‌ی این ایده از کجا پیدا شد؟
در واقع این ایده خیلی واضح و آشکار بود. اگر تا به حال پیش آمده که از Microsoft Teams استفاده کنید حتماً با وضعیت زیر آشنا هستید:
در حال بیصدا (Mute mode) به تماسی وصل می‌شوید، یادتان می‌رود آن را خاموش کنید و شروع می‌کنید به صحبت کردن. در نتیجه برنامه به شما یادآوری می‌کند که میکروفون میوت یا بیصدا شده است. واضح است که چنین قابلیتی (که باید اعتراف کنیم بسیار هم کار راه‌انداز است) اگر دکمه بیصدا کلاً میکروفون را قطع کرده باشد نمی‌تواند کار کند. پس این قابلیت چطور پیاده‌سازی می‌شود؟ اینکه آیا صدایی که از میکروفون می‌آید حتی در حالت بیصدا هم به سرور فروشنده راهکار فرستاده می‌شود؟ نویسندگان این مطالعه‌ی تحقیقاتی پرسش‌های دیگری هم مطرح کرده‌ان که بدان‌ها خواهیم پرداخت. آنها ابتدا برای بررسی مسئله خاموش یا روشن بودن میکروفون، پیچیدگی‌های تعال میکروفون را در ده سرویس آنالیز کردند که در هر یک سناریوی تماس مبتنی بر مرورگر مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج تحقیق
از نقطه‌نظر حریم خصوصی بهترین راهکار برای تماس‌های کنفرانس در گروی یک کلاینت وبی باشد. همه خدمات کنفرانس مبتنی بر وب در مرورگر مبتنی بر موتور کرومیوم منبع باز تشت شدند (پایه بسیاری از مرورگرها از جمله گوگل کروم و مایکروسافت اج). در این حالت همه سرویس‌ها باید مطابق با قوانین تعامل میکروفون عمل کنند؛ قوانینی که در اصل توسعه‌دهندگان موتور مرورگر وضع کرده‌اند. بدین‌معنا که وقتی دکمه بیصدای میکروفون در رابط وبی فعال می‌شود، سرویس باید هیچ صدایی را دریافت نکند. اپ‌های دسکتاپی بومی حقوق بیشتری دارند.
محققین چگونگی و زمان تعامل اپ را با میکروفون نیز تحلیل کردند. آنها این کار را با مقایسه داده صوتی گرفته‌شده از میکروفون با رشته داده ارسالی به سرور انجام داده و پی بردند برنامه‌های مختلف رفتارهای متفاوتی دارند. در ادامه آموخته‌های آنان در مورد مخبوب‌ترین سرویس‌ها را آورده‌ایم:
Zoom
کلایت زوم نمونه رفتار «شایسته» را ارائه می‌دهد. در حالت بیصدا رشته صوت را دریات نمی‌کند؛ یعنی آنچه دارد اتفاق می‌افتد را استراق سمع نمی‌کند. کلاینت مرتباً درخواست اطلاعاتی را می‌دهد که بدان اجازه می‌دهد سطح نویز نزدیک میکروفون را تشخیص دهد. به محض پایان سکوت (زمانیکه شروع به صحبت کردن می‌کنید یا نویزی تولید می‌شود) کلاینت به شما یادآوری می‌کند حالت بیصدا را خاموش کنید.
Microsoft Teams
اسم Microsoft Teams که می‌آید چیزها کمی متفاوت و پیچیده می‌شود: این برنامه برای تعامل میکروفون از رابط استاندارد سیستم استفاده نمی‌کند و در عوض مستقیم با ویندوز ارتباط برقرار می‌کند. در نتیجه، محققین نتوانستند با جزئیات نحوه مدیریت میوتینگ در طول تماس را از سوی کلاینت Teams بررسی کنند.
Cisco Webex
رفتار کلاینت Cisco Webex نامتعارف و غیرمعمول بود. این کلاینت از بین همه راهکارهای تست‌شده منحصر به فردترین کارکرد را داشت: پیوسته صدای میکروفون را در طول تماس -صرف‌نظر از وضعیت دکمه بیصدا داخل اپلیکیشن- پردازش می‌کرد. با این وجود محققین وقتی با جزئیات بیشتری روی این کلایت تحقیق کردند متوجه شدند Webex هدفش جاسوسی نیست: در حالت بیصدا صدا به سرور ریموت انتقال داده نمی‌شود. اما بهرحال ابرداده‌ها ارسال می‌شوند؛ مشخصا سطح ولوم سیگنال. شاید در ظاهر این مسئله چندان جدی‌ای نباشد اما تنها بر اساس این ابرداده بدون دسترسی به رشته صوت واقعی، محققین همچنان توانستند تعداد پارامتر پایه از آنچه داشت در پایانه کاربر رخ می‌داد را تعیین کنند.
سطوح حریم شخصی
این تحقیق یک حقیقت آشکار را تأیید می‌کند و آن هم این است که: شما کنترل کامل روی داده‌هایی که در مورد شما جمع‌آوری می‌شود ندارید حتی نظارتی هم نمی‌توانید روی نحوه انجام این کار داشته باشید! نکته خوب این گزارش این است که جرمی در عملکرد ابزارهای محبوب کنفرانس پیدا نشد. بسیاری از اپ‌ها موقع استفاده از میکروفون بسیار محتاط عمل می‌کنند. اگر علیرغم این نتایج مثبت هنوز هم در مورد استفاده از اپ بومی داشتن روی کامپیوتر خود با دسترسی همواره‌ی میکروفون معذبید راهکار ساده این است که (اگر امکانش باشد) از طریق کلاینت وبی وصل شوید. مطمئناً این کارایی محدود خواهد بود اما حریم خصوصی افزایش خواهد یافت: دکمه بیصدا در آنجا میکروفون را از سرویس قطع می‌کند. گزینه دیگر دکمه‌ی بیصدا سخت‌افزاری است (ممکن است روی کامپیوترتان آن را داشته باشید). یا حتی هدست خارجی (دکمه بیصدا بالای آن است) که مدل‌ها آن اغلب میکروفون را از کامپیوتر بطور فیزیکی –نه با ابزار نرم‌افزاری- ایزوله می‌کنند.
خطر واقعی خود ابزارهای کنفرانس نستند بلکه بدافزارهایی هستند که ممکن است جاسوسی قربانیان را کرده و صداهای ضبط‌شده مکالمات مهم را به سازندگان خود ارسال کنند. در چنین سناریویی، نه تنها به راهکار امنیتی که این برنامه‌های ناخواسته را مدیریت می‌کند نیاز خواهید داشت که همچنین ابزارهایی هم لازمتان خواهد شد که –اگر برنامه‌ای قانونی تصمیم داشت بدون اجازه این کار را کند- افرادی را که حق دسترسی به میکروفون دارند نیز نظارت می‌کنند (حتی زمان آن را). راهکارهای کسپرسکی خانگی و سازمانی قابلیت جداگانه‌ای دارند که زمانیکه نرم‌افزاری سعی داشت به میکروفون یا وب‌کم شما دسترسی پیدا کند به شما اطلاع خواهد داد.
منبع: کسپرسکی آنلاین (ایدکو)
کسپرسکی اسم یکی از بزرگترین شرکتهای امنیتی و سازنده آنتی ویروس است که برخی از کاربران اشتباهاً این شرکت و محصولات آنتی ویروس آن را با عناوینی نظیر کسپرسکای،کاسپرسکی، کسپراسکای، کسپراسکای، و یا کاسپراسکای نیز می‌شناسد. همچنین لازم به ذکر است مدیرعامل این شرکت نیز یوجین کسپرسکی نام دارد.
