روابط عمومی شرکت ایدکو (توزیع‌کننده‌ی محصولات کسپرسکی در ایران)؛ در نگاه اول، جهان Dune[1] در بخش آ‌ی‌تی ناکاراست. بشریت ممکن است سفینه‌های فضایی ساخته باشد اما هنوز هم برای محاسبه مسیرهای پرواز به ذهن انسانی نیاز است. انسان‌ها روی سیاره آدم فضایی‌ها ارتش اعزام می‌کنند اما از طریق پیام‌رسان پیام‌ها رد و بدل می‌شود. آن‌ها سایر جهان‌ها را تحت استعمار خود قرار می‌دهند و هنوز خود در جامعه‌ای فئودال زندگی می‌کنند. اما در این میان نقش امنیت اطلاعات چیست؟ راستش را بگوییم نقش امنیتی در این بخش بسیار پررنگ است. در جهان فرانک هربرت[2] امنیت نقش حیاتی دارد. با ما همراه بمانید.

چرا در اولین کتاب وضعیت تکنولوژی انقدر ضعیف بود؟

تقریباً همه عجایب فناوری در جهان تل‌ماسه در یک ممنوعیت کلی خلاصه می‌شود: در نقطه‌ای از تاریخ بشریت با تهدید سایبری جهانی مواجه می‌شود و اقدامی رادیکال انجام می‌دهد: ترک فناوری‌های اطلاعاتی که برای ما خیلی آشنا بودند و نیز منع هوش مصنوعی و کامپیوترها. اولین قسمت از مجموعه تل‌ماسه به طور خلاصه به علل پس این ممنوعیت می‌پردازد و سیکوئل‌ها هر یک حاوی نسخه‌هایی هستند بعضاً مغایر با خط داستانی اما نکته اصلی این است که انسان‌ها بر علیه ماشین‌ها شوریدند و آن‌ها را از بین بردند. با این ممنوعیت، استعمار ماشین تفکر به یک جرم بزرگ تبدیل شد. در کتاب مقدس اصلی (انجیل کاتولیک نارنجی) به طور طبقه‌بندی‌شده‌ای چنین آورده شده است:

نمی‌بایست ماشینی را به سان ذهن انسان خلق کنید.

انسان‌ها که به جایگزینی فناوری‌های معمول اطلاعات نیاز داشتند ذهن‌های خود را به روش‌های هیجان‌انگیزی توسعه دادند. سپس همه نوع آموزش، مدرسه و دسته‌بندی و دستور و فرمان‌ها ظاهر شد؛ درست مانند توانایی انسان‌ها در اجرای محاسبات پیچیده ذهنی، هدایت سفینه‌های فضایی در کیهان چندبعدی، تحلیل جهان و حتی تأثیر گذاشتن بر روی ذهن دیگران. افزون بر این، برای مدیریت تمدن پراکنده در سیستم‌های مختلف ستاره‌ای، رهبران بشریت قوانین سلطنتی، فئودالیسم و قبیله‌ای را از نو تعریف کردند. با این حال، گرچه کامپیوترها ناپدید شدند اطلاعات –و امنیت اطلاعات- در زندگی مردم نقش تعیین‌کننده‌اش را حفظ کرده است. 

Mentat در قاموس افسر امنیتی

Mentat انسانی است آموزش‌دیده برای اینکه درست مانند کامپیوتر عمل کند. قادر است کلی اطلاعات را در ذهن پردازش کند. برای مثال افزون بر ساخت استراتژی نظامی، این Mentatها مسئول موارد زیرند:

•         پیدا کردن بک‌درها و آسیب‌پذیری‌ها در سیستم امنیتی کاخ
•         بررسی بک‌گرند کارمندان
•         ارزیابی خطر

به بیانی دیگر آن‌ها نقش CISO (افسر امنیت اطلاعات) را ایفا می‌کنند. در عین حال Mentat که در اصل یک کامپیوتر ارگانیک است همچنین تمرکز خود را روی موتور امنیتی زنده می‌گذارد و همه علایم تهدید را تحلیل کرده و حکم صادر می‌کند (چون پارانوئید است همچنین برخی‌اوقات مثبت کاذب هم ارائه می‌دهد). به طور جالبی، او که به نقل از پاول آترایدز توسط قانون اول منتات‌ها داوری می‌شود روی الگوریتم‌های تحلیل رفتاری هم کار می‌کند. «پروسه‌ای که با متوقف کردنش نمی‌تواند به فرآیند آن پی برد». درک باید با جریان پروسه هم‌مسیر باشد و بدان ملحق شده و همگام با آن باشد.

ابزارهای تبادل اطلاعات

در نبود کامپیوتر، ارتباط رادیویی و پیام‌رسانی‌های قدیمی ابزارهای اولیه‌ی تبادل اطلاعات بودند. هیچ متودی تماماً امن نیست؛ این کتاب چندین تکنیک مختلف شرح می‌دهد که کاراکترها از آن‌ها برای محافظت از کانال‌های ارتباطی خود استفاده می‌کنند. همچنین به تعدادی از متودهای تبادل اطلاعات امن نیز برای رویارویی‌های تن به تن اشاره دارد آن هم در حضور یک سری دشمنان بالقوه.

ارتباط رادیویی

امروز، رمزگذاری می‌تواند تا حدی تبادلات رادیویی را امن کند (اگر کسی استراق سمع کند حتی کلامی را هم متوجه نخواهند شد) اما در جهان تل‌ماسه، بدون ماشین‌های متفکر اطلاعات باید دستی رمزگذاری شوند. به طور خاص، Atreideها یک زبان جنگ دارند که در واقعی سیستمی است از پیام‌های لفظی که فقط سربازان دوک آن را بلدند. تماماً هم امن نیست اما هرقدر زبان رمزی وسیعتر مورد استفاده قرار بگیرد بیشتر احتمال دارد دشمن آن را کرک کند- خصوصاً با توجه به استفاده شایع شکنجه‌گرهای هارکونن از روش‌های قدیمی تحلیل رمز.

رسانه‌های فیزیکی

تبادل پیغام متودی است که ضعف‌هایش از زمان‌های قدیم شناخته شده است- یک پیک می‌تواند دستگر شود و یا رأی‌اش را برگردانند، حتی ممکن است به هر دلیلی به مقصد نرسد- اما حتی آسیب‌پذیری‌هایش هم می‌توند به مزیت تبدیل شود. برای مثال هارکونن‌ها به طور دوره‌ای کاری می‌کردند پیام‌رسان‌هایشان دستگیر شوند و از قضا به دشمنان اطلاعات غلط بدهند. این کتاب دست‌کم یک بار به این سیستم خودتخریبی اشاره می‌کند. این سیستم در واقع برای امحای مواد حامل پیام از یک کسپول استفاده می‌کند. سازمان بن گسریت نیز زبان رمزی دارد. این زبان، زبان نقطه‌ای است که در نظر افراد ناآگاه از این زبان حتی ذره‌ای هم به اطلاعات نمی‌ماند.

امنیت اطلاعات برای نشست‌های حضوری

Dune دو ابزار امنیت‌بخشی برای رویارویی‌های تن به تن شرح می‌دهد. نخست، Atreideها از سیستم علایم محرمانه برای تبادل مقادیر بالای اطلاعات استفاده می‌کنند –آن هم درست بیخ گوش دشمن. دوم اینکه در کاخ بارون هاکونن «مخروط سکوت» نصب می‌شود. این مخروط صداهای انسانی را مخدوش می‌کند و اجازه می‌دهد افراد بدون ترس از گوش‌های غریبه حرف بزنند. اینکه چطور چنین فناوری عمل می‌کند را نویسنده فاش نمی‌کند.

عامل انسانی

از آنجایی که فناوری‌های اطلاعات در تل‌ماسه (Dune) در مغز Mentatها، نویگاتورها –خواهران بن گسریت- و سایر موجودات غریب انتقال داده شده است، عامل انسانی حتی بیش از جهان واقعی اهمیت پیدا کرده. از اینها گذشته، Dune الگوریتم‌هایی را که می‌توانستند بالقوه خطای انسانی یا نیات شر را شناسایی کنند ترک کرده است. اینجا پیش‌بینی‌های هربرت در بهترین حالت ممکن بدبینانه‌اند: افراد و کل جناح‌ها نقشه می‌کشند، خیانت می‌کنند و همدیگر را می‌فروشند؛ آن‌ها به گروه‌های جاسوسی نفوذ می‌کنند و با شکنجه اطلاعات را بیرون می‌کشند. تازه، خواهران بن گسریت قدرت صدا دارند –روشی از دستکاری لفظی که می‌تواند افراد را مجبور کند بر خلاف اراده خود دست به عملی بزنند. شرطبندی امپریالیستی –نوعی سوگند بقراط در مدرسه پزشکی سوک- دست کم از لحاظ تئوری کمی امیدبخش واقع شد زیرا باعث می‌شد پزشکان نتوانند به بیماران خود آسیب بزنند. اما هارکونن[3]‌ها با فشار روانی ناشی از گروگان‌گیری فرد عزیزی راهی پیدا کردند برای نقض قوانین این شرط‌بندی. دوست داریم ببینیم دنی ویلنوو چطور این‌ها را بر روی پرده سینما متجلی می‌کند. کاملاً این امکان وجود دارد که نسخه‌ی او از جهان فرانک هربرت –تا جایی که به امنیت اطلاعات مربوط می‌شود- چندان بد هم نباشد. تلاش دیوید لینچ در سال 1984 چندان مطابقتی با منبع اصلی نداشت و سازندگان فیلم جدید شاید همین رویه را پیشه کرده باشند.

[1] نام کلی یک سری هشت تایی رمان علمی-تخیلی که با تل‌ماسه اثر فرانک هربرت در سال ۱۹۶۵ میلادی آغاز شد و بعدها توسط پسرش برایان هربرت و کوین جی. اندرسن ادامه یافت. بسیاری از هواداران علمی-تخیلی، این اثر را یکی از برترین داستان‌های این ژانر برای تمام اعصار می‌دانند. از تل‌ماسه اغلب به عنوان پرفروش‌ترین اثر این ژانر، یاد شده‌است.

[2]زاده‌ی ۸ اکتبر ۱۹۲۰ درگذشته ۱۱ فوریه ۱۹۸۶) نویسنده‌ی آمریکایی رمان‌های علمی-تخیلی بود. تل‌ماسه، معروفترین نوشته‌ی او که در سال ۱۹۶۵ به چاپ رسید، پرفروشترین رمان علمی-تخیلی تاریخ این سبک و از شاهکارهای آن به شمار می‌رود. او در کنار رمان‌نویسی، گاهی به عنوان روزنامه‌نویس، عکاس، اقلیم‌شناس، منتقد، و مدرس هم کار می‌کرد.

[3] Harkonnen

منبع: کسپرسکی آنلاین (ایدکو)

کسپرسکی اسم یکی از بزرگترین شرکتهای امنیتی و سازنده آنتی ویروس است که برخی از کاربران اشتباهاً این شرکت و محصولات آنتی ویروس آن را با عناوینی نظیر کسپرسکای،کاسپرسکی، کسپراسکای، کسپراسکای، و یا کاسپراسکای نیز می‌شناسد. همچنین لازم به ذکر است مدیرعامل این شرکت نیز یوجین کسپرسکی نام دارد.