روابط عمومی شرکت ایدکو (توزیع‌کننده‌ی محصولات کسپرسکی در ایران)؛ دسامبر 2020 سازمان غذا و دارو (آمریکا)[1] واکسن فایزر[2] را برای مقابله با ویروس کووید 19 تأیید کرد. ظرف 24 ساعت یکی از بزرگترین کمپین‌های جهانی واکسیناسیون در تاریخ آغاز شد؛ تمام کشورهای جهان برای دریافت این واکسن و پایان دادن به حیات ویروس کرونا شتافتند. متأسفانه زنجیره‌های تأمین نتوانستند این جریان را مدیریت کرده و برنامه‌های ضعیف واکسیناسیون با خود تأخیرهای طولانی به همراه داشت. و البته هر کشور برای واکسیناسیون گروه‌های خاصی از افراد را در اولویت قرار داده‌اند. و حال افراد دیگر که زیرمجموعه این گروه خاص قرار نمی‌گیرند باید چه کار کنند؟ بله، همانطور که می‌شود حدس زد آنها به بازارهای سیاه روی می‌آورند و می‌دانید که کلاهبرداران همیشه در چنین صحنه‌هایی حضور دارند.
فروش زیرزمینی واکسن
شما می‌توانید در بازارگاه‌های دارک‌وب[3] تقریباً هر چیزی را پیدا کنید. تعجبی هم ندارد که از موقع شروع پاندمی ویروس کرونا بازار جدیدی به راه افتاده است: فروش هر چیزی که به کووید مربوط می‌شود (این "هر چیز" شامل واکسن‌های کووید 19 نیز می‌شود!).
متخصصین کسپرسکی با جستجوی 15 بازارگاه به آگهی‌های تبلیغاتی مربوط به سه واکسن اصلی و مهم کووید برخوردند: Pfizer/BioNTech، AstraZeneca و Moderna. آنها همچنین یک سری تبلیغات در خصوص واکسن‌های تأییدنشده نیز پیدا کرده‌اند. قیمت هر دوز بین 250 دلار تا 1200 دلار (متوسط 500 دلار) تخمین شده است. تحلیل‌های تکمیلی همچنین نشان داد در پی انتشار خبری مبنی بر اثرگذاریِModerna و Pfizer این قیمت‌گذاری (همینطور تعداد آگهی‌های تبلیغاتی) به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش یافته است. فروشندگان در درجه اول از کشورهای فرانسه، آلمان، انگلستان و آمریکا هستند و ارتباطات بیشتر از طریق اپ‌های پیام‌رسانِ رمزگذاری‌شده چون Wickr و Telegram صورت می‌گیرد. فروشندگان عمدتاً درخواست می‌کنند پرداختی‌ها در قالب بیت‌کوین باشد (به استثنای برخی موارد که سایر رمزارزها نیز پذیرفته می‌شود). این باعث می‌شود ردیابی پرداخت سخت‌تر شود و بدین‌ترتیب فروشنده می‌تواند ناشناس باقی بماند. بسیاری از فروشندگانی که محققین کسپرسکی کشف کردند هر یک بین 100 تا 500 تراکنش انجام داده بودند.
پای اسکمر در میان است یا یک معامله‌ی واقعی جوش می‌خورد؟
البته که وقتی کسی سراغ محصولاتی می‌رود که فروششان غیرقانونی صورت می‌گیرد باید پیه از دست دادن پولش را هم به تن بمالد و خوب در این میان ارائه‌ی دوزهای واکسن نیز روی دارک‌وب از این قاعده مستثنی نیست. با این وجود، اینکه چه تعداد فروشنده واکسن اکنون در حال توزیع داروی واقعی است نامشخص است. از برخی از پست‌ها نظرات و تحلیل‌های مثبتی گرفتیم که می‌گفتند دست‌کم برخی از کاربران این دوزها را دریافت کرده‌اند. اما آیا آنها واقعی بوده‌اند؟ حدس شما حدس ما نیز هست.
مؤسسات پزشکی_دارویی، داروخانه‌ها و بیمارستان‌های سراسر دنیا اغلب روز خود را با کمی باقیمانده دوز واکسن تمام می‌کنند. چندان هم غیرقابل‌تصور نیست که فردی که در یکی از این نهادها کار می‌کند بخواهد دوزهای باقیمانده را به جیب زده و برای فروش آنها در دارک‌وب با واسطه‌ها وارد گفت‌وگو شود. در عین حال، در بطری کوچکی که از دست قاچاقچی‌ای معلوم‌الحال دریافت می‌شود هر چیزی می‌تواند باشد؛ از یک محلول نمکی آب ساده گرفته تا متریالی بسیار خطرناک.
با این تفاسیر، شایان ذکر است که حتی اگر آنچه به فروش می‌رود واقعی باشد باز هم این دوز شاید زمان رسیدنش آنقدرها اثرگذار نباشد. یکی از چالش‌های فعلی این کمپین واکسیناسیون، الزامات ذخیره‌سازی دارو است. برای مثال دوزهای واکسنِ Pfizer و BioNTech را می‌بایست در دمای -70 درجه سلسیوس نگهداری کرد- این دما بسیار سردتر از فریزر‌های معمولی یا آیس‌پک شما می‌باشد! منظورمان این است که انتقال موفقیت‌آمیز این واکسن به زنجیره تحویلِ اصطلاحاً دیپ‌فریز[4] نیازمند است. واکسن پس از ذوب شدن فقط 5 روز می‌تواند دوام بیاورد. Pfizer جعبه‌ای را ساخته است مجهز به پک‌های یخ خشک و ردیاب GPS که نقل و انتقال واکسن را سهل می‌کند اما تهیه‌ی آن بسیار دشوار است. واکسن Moderna کمی راحت‌تر حمل و نقل می‌شود؛ این واکسن برای ذخیره شدن به دمای -20 درجه سلسیوس نیاز دارد و واکسن AstraZeneca را نیز می‌شود در دماهای نرمال یخچال نگهداری کرد. با این حال، حفظ همان میزان دما نیز در طول زنجیره تحویل کار سختی است؛ خریداران هیچ دانشی در مورد اینکه آیا واکسن بخوبی انبار شده است یا خیر و یا اینکه چه زمانی ذوب شده است ندارند.
گواهی واکسیناسیون
کشورهای اروپایی منبع اصلی این گواهی‌ها هستند؛ گواهی‌های مذکور اقدامات قرنطینه را برای برخی افراد خاص آسانتر نموده و سفرهای بین‌المللی را نیز سهل‌تر می‌سازند. هزینه کارت سوابق واکسیناسیون اروپایی‌ها چیزی بین 20 تا 25 دلار است. سایر کشورها افراد را ملزم می‌کنند ثابت کنند پیش از انجام برخی فعالیت‌ها نظیر رفتن به سر کار در اداره‌جات یا گرفتن وقت دکتر به کووید مبتلا نشده‌اند. اسکمرها از همین موضوع نیز سوءاستفاده کرده‌اند. برای مثال در روسیه کاربران دارک‌وب می‌توانند گواهی جعلی بخرند و ادعا کنند کووید 19 ندارند. این گواهی ارزان نیست و چیزی بین 3500 تا 5000 روبل (50 تا 70 دلار) قیمت دارد.
خریدن یا نخریدن؛ مسئله این است!
البته خرید از دارک‌نت تجارت خطرناکی است و برآیند سال گذشته نشان می‌دهد اسکمرها برای منفعت بردن از این بحران جهانی بسیار هیجان‌زده و مشتاق بوده‌اند. این یعنی کسی نمی‌تواند صد در صد مطمئن باشد بعد از انتقال بیت‌کوین‌ها چیزی دریافت خواهد کرد؛ چه برسد به اینکه آن چیز «دوز واقعی واکسن باشد»؛ واکسنی که بدرستی انبار شده است. نتیجه‌گیری؟ باید صبر کنیم تا واکسن واقعی و به روش صحیحش به دستمان برسد.
[1] US FDA
[2] Pfizer
[3] dark web
[4] deep-freeze
منبع: کسپرسکی آنلاین (ایدکو)
کسپرسکی اسم یکی از بزرگترین شرکتهای امنیتی و سازنده آنتی ویروس است که برخی از کاربران اشتباهاً این شرکت و محصولات آنتی ویروس آن را با عناوینی نظیر کسپرسکای،کاسپرسکی، کسپراسکای، کسپراسکای، و یا کاسپراسکای نیز می‌شناسد. همچنین لازم به ذکر است مدیرعامل این شرکت نیز یوجین کسپرسکی نام دارد.
